EYLEMDE (FİİLLERDE) ÇATI
Öznesine Göre Eylem Çatıları
Etken Çatılı Eylemler
- İşi yapanın belli olduğu eylemlerdir.
- Özne gerçek öznedir.
Ödevlerimi bitirdim.
Evini çok ucuza sattı.
Edilgen Çatılı Eylemler
- İşi yapanın belli olmadığı eylemlerdir.
- Gerçek özne yoktur.
- Sözde özne vardır.
Bir anda kapı açıldı.
Arabamız geçen hafta satıldı.
Dönüşlü Çatılı Eylemler
- İşi yapanın ve işten etkilenenin aynı kişi olduğunu gösteren eylemlerdir.
- Gerçek özne vardır.
Ümit bu dersten oldukça sıkıldı.
Çocuklar bir güzel giyindi.
İşteş Çatılı Eylemler
- İşin birlikte veya karşılıklı olarak yapıldığı eylemlerdir.
- Gerçek özne vardır.
Biz her gün yazışırız.
Onunla yaz tatilinde tanıştık.
Kuşlar arabayı görünce uçuştu.
Nesnesine Göre Eylem Çatıları
Geçişli Eylemler
- Nesne alan eylemlerdir.
- Ne, neyi, kimi sorularına cevap verir.
- Bütün kılış eylemleri geçişlidir.
Sınav sorularını çözüyor.
Dikkatli çalışmayınca konuyu öğrenemezsiniz.
Geçişsiz Eylemler
- Nesne almayan eylemlerdir.
- Bütün durum ve oluş eylemleri geçişsizdir.
- Ne, neyi, kimi sorularının cevabı yoktur.
Bütün gün uyudum.
Onlar bu evde oturuyorlar.
Derse geç kalınca alınmadı.
Oldurgan Çatılı Eylemler
- Geçişsiz eylemlerin -dir, -r, -t ekleriyle geçişli hâle getirilmesidir.
Bütün gün arabayla bizi gezdirdi.
Bahçedeki gülleri koparmış.
Ettirgen Çatılı Eylemler
- Geçişli eylemlerin -dir, -r, -t ekleriyle yine geçişli olmasıdır. Ancak geçişlilik derecesinin arttırılmış olmasıdır.
Elbiselerini yıkattırdı.
Bu notları o yazdırdı.
Siz de fikrinizi belirtin