Tanım Cümleleri: Bir kavramın özellikleriyle ortaya konulduğu cümledir. Tanım cümlesini bulmak için “nedir?” sorusu sorulmalıdır.
* Edebiyat, kişinin duygu ve düşüncelerini, kendine özgü bir dil kullanarak, estetik kurallar çerçevesinde, yazılı veya sözlü olarak yerine getirmesidir.
Eleştiri Cümleleri: Bir varlığın olumlu veya olumsuz yönlerini ortaya koyan cümlelerdir.
* Yazar, bu eserinde çok başarılı betimlemelere yer vermiş.
* Kentin çevresindeki fabrikaların siyah dumanları bu güzelliği gölgeliyor.
Küçümseme-Azımsama Cümleleri: Küçümseme, bir varlığın sayılamayan veya ölçülemeyen özelliklerini az görmektir. Azımsama ise sayılabilen veya ölçülebilen özellikleri az görmektir.
* Bu işten aldığı maaşı beğenmedi. (Azımsama)
* Bir şiir yazmakla şair mi oldun şimdi? (Küçümseme)
Yakınma-Sitem Cümleleri: Yakınma, şikayet etmektir. Sitem, kırgınlığın belirtilmesidir.
* Hani bu konuyu dün halletmiştin. (Sitem)
* Öğrenciler artık beni hiç dinlemiyor. (Yakınma)
Hayıflanma Cümleleri: Kendi kendine üzülme, acıma veya pişmanlık duymadır.
* Bu sınava biraz daha çalışsaymışım keşke.
* Ben farkında olmadan günler su gibi akıp geçmiş.
Kanıksama Cümleleri: Bir durumu kabullenmektir.
* Eğitim ile ilgili sıkıntılara artık hiç kimse aldırış etmiyor.
Yadsıma Cümleleri: İnkar etme anlamı taşıyan cümlelerdir.
* Bu camı sanki ben kırmışım gibi konuşuyorsun.
Çıkarım Cümleleri: Bir durumdan sonuç elde etmeyi veya sonuç çıkarmayı anlatan cümleleridir.
* Bu sınav çok önemli olmalıydı ki Ümit bir aydır sınava çalışıyor.
Aşamalı Durum Cümleleri: Süreklilik arz eden bir değişim olmasıdır.
* Ülke ekonomisi günden güne iyi bir hal alıyor.
Gerçekleşmemiş Beklenti Cümleleri: Bir beklentinin gerçekleşmediğini dile getiren cümlelerdir.
* Bu yaz tatile gideceğimizi düşünmüştüm.
CÜMLEDE ANLATIM ÖZELLİKLERİ
Açıklık: Bir cümlenin kişi, noktalama ve anlam yönünden anlaşılır olmasıdır.
Duruluk: Cümlenin gereksiz sözcüklerden arındırılmış olmasıdır.
Yalınlık (Sadelik): Cümlenin süsten, sanattan ve mecazlı anlatımdan uzak olmasıdır.
Özgünlük: Yazarın kendine özgü dil ve anlatımı olmasıdır.
Yoğunluk: Eserin duygu ve düşünce zenginliğidir.
Özlülük: Az sözle çok şey anlatmaktır.
Doğallık: Düşüncenin olduğu gibi aktarılmasıdır.
Evrensellik: Düşüncenin genel olmasıdır.
Tutarlılık: Bir sanatçının yazdıklarının düşünceleriyle uyuşmasıdır.
Siz de fikrinizi belirtin